به گزارش تحریریه، «عبدالباری عطوان» تحلیلگر سرشناس جهان عرب با انتشار گزارشی در روزنامه الکترونیکی «رای الیوم» به واکاوی دلایل تیره شدن روابط عربستان و پاکستان پرداخت و ۶ دلیل اساسی را برای این موضوع برشمرد. 

وی در تحلیل خود عنوان داشت، نظرات مختلفی درباره دلایل تنش میان عربستان و پاکستان وجود دارد. عده‌ای می‌گویند کاهش درآمدهای نفتی، رکود اقتصادی و کمبود بودجه ۸۰ میلیارد دلاری عربستان سبب شده است که این کشور دولت پاکستان را زیر فشار قرار دهد تا قرض یک میلیارد دلاری عربستان را بپردازد. عده‌ای دیگر می‌گویند نزدیکی راهبردی هند و عربستان یا روابط نزدیک و راهبردی ایران و پاکستان، از بارزترین دلایل تنش میان پاکستان و عربستان است که اکنون به مرز انفجار رسیده است. می‌توان چند نکته درباره تنش روابط عربستان و پاکستان و تاثیرگذاری آن بر جهان اسلام و منطقه خاورمیانه بیان کرد.

 نخست اینکه، اختلاف عمیق میان عربستان و پاکستان از زمان آغاز جنگ یمن و مخالفت پاکستان برای ارسال نیرو به عربستان در سال ۲۰۱۵ میلادی آغاز شده است. همچنین پاکستان با طرح «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان برای تشکیل «ناتوی اسلامی» به رهبری عربستان مخالفت کرد.

 دوم اینکه تنش میان ۲ کشور زمانی به اوج خود رسید که ریاض از موضوع حذف خط مرزی پاکستان در کشمیر حمایت کرد. این موضوع به معنای به رسمیت شناختن منطقه مورد اختلاف کشمیر به نفع هند بوده است. به تازگی عربستان به مناسبت برگزاری نشست گروه ۲۰ در این کشور یک اسکناس ۲۰ ریالی چاپ کرد که در پشت آن نقشه جدید جهان ترسیم شده بود. در آن نقشه مرز سابق اقلیم کشمیر حذف شده است.

سومین نکته این است که «محمود قریشی» وزیر امور خارجه پاکستان تهدید کرد، اگر عربستان مساله کشمیر و نادیده گرفتن مرزها از سوی هند را در دستور کار فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی قرار ندهد پاکستان به ائتلاف دیگر به رهبری چین که شامل ایران و ترکیه است، خواهد پیوست. در واکنش به این موضوع، عربستان از پاکستان خواست که وام‌های خود را به عربستان پس دهد.

چهارمین نکته آن است که ژنرال «قمر جاوید باجوا» رئیس ستاد ارتش پاکستان که گفته می شود روابط خوبی با عربستان دارد تلاش کرد اختلاف‌ها را مهار کند. او با این هدف به ریاض سفر کرد، اما محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از دیدار سرباز زد و او ناامید به اسلام آباد برگشت. این موضوع خشم دولت و همچنین نهادهای نظامی پاکستان را به دنبال داشت. آنها این رفتار ولیعهد عربستان را اهانتی نابخشودنی به شمار آورند.

پنجمین نکته این است که عربستان از نزدیکی روابط پاکستان و ایران در زمان نخست وزیری «عمران خان» نگران شده است. اقدام «عبدالقدیر خان» پدر برنامه هسته‌ای پاکستان در انتقال تجربیات هسته‌ای خود به دانشمندان ایران، موافقت عمران خان برای شرکت در نشست کوالالامپور در دسامبر ۲۰۱۹ که به درخواست «ماهاتیر محمد» رهبر مالزی و «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه برگزار شد، باعث ناراحتی ریاض شده است. این نشست با هدف تاسیس یک ائتلاف اسلامی به جای سازمان همکاری اسلامی برگزار شد.

 ششمین نکته اینکه، عربستان در شرایطی که روند عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی سرعت گرفته است احساس می کند دیگر به پاکستان نیاز ندارد. دشمنی با ایران زمینه مشترکی را برای ریاض و تل آویو فراهم کرده است.

با توجه به چنین مسائلی می‌توان گفت که ائتلاف تاریخی و راهبردی پاکستان با عربستان و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به بن بست رسیده است و به احتمال زیاد آنها در مرحله کنونی از هم جدا شوند و پاکستان به سوی چین، ایران و ترکیه گرایش پیدا کند.

این در شرایطی است که کشورهای عربی در سایه چنین تحولاتی به ائتلاف‌سازی با رژیم صهیونیستی پناه برده‌اند و برخی رهبران آنان احساس می‌کنند که این رژیم می‌تواند از آنان حمایت کند.

به اعتقاد عطوان، این شرط‌بندی آنان شکست خورده است و هزینه‌های بسیاری را به دنبال خواهد داشت که در آینده نتیجه آن را خواهیم دید.

پایان/